بررسی‌های میدانی جدید نشان می‌دهند که یک مجموعه یادمانی عظیم که حدود ۳۰۰۰ سال پیش توسط مایاها ساخته شده، بر پایه نقشه‌ای از کیهان طراحی شده است.

مطالعه دقیق در محوطه باستانی آگوادا فنیکس آشکار کرده که این یادمان نه تنها بسیار بزرگ‌تر از آن است که در بررسی‌های اولیه تصور می‌شد (با آرایشی صلیبی‌شکل و محورهایی به طول ۹ و ۷.۵ کیلومتر) بلکه طراحی آن به‌صورت یک کیهان‌نگاره (Cosmogram) بوده؛ نوعی معماری که بازتاب‌دهنده ساختار کیهان است.

آنچه این سازه را شگفت‌انگیزتر می‌کند، نبود هرگونه نشانه از نابرابری اجتماعی در آن است. هیچ اثری از اقامتگاه‌های اشرافی یا تندیس‌های فرمانروایان در این محوطه یافت نشده است.

این موضوع به‌روشنی نشان می‌دهد که جوامع برابرگرا نیز قادر به ساخت آثار عظیم معماری بوده‌اند، بی‌آن‌که نیروی اجبار یا ساختار اجتماعی سلسله‌مراتبیِ مبتنی بر سلطنت را به کار گیرند.

کشف آگوادا فنیکس از طریق نقشه‌برداری لیدار (LIDAR) در ایالت تباسکو مکزیک، در نزدیکی خلیج مکزیک، از چند جهت شگفت‌انگیز بود.

نخست، اندازه آن بود. این مکان بزرگ‌ترین محوطه مایایی کشف‌شده تا امروز به‌شمار می‌آید، حتی بر اساس برآورد اولیه و محافظه‌کارانه‌ای که طول محور اصلی آن را ۱.۴ کیلومتر عنوان می‌کرد. علاوه بر این، این بنا برخلاف بسیاری از ساختارهای گمشده در مناطق آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی، در دل جنگل پنهان نبود، بلکه زیر یک منطقه مسکونی قرار داشت.

همچنین هیچ نشانه‌ای از وجود ساختار طبقاتی یا نابرابری اجتماعی در آن مشاهده نشد. اکنون گروهی از باستان‌شناسان به رهبری تاکِشی اینوماتا از دانشگاه آریزونا، بررسی‌های لیدار جدید، کاوش‌های میدانی و حفاری‌های عمیق‌تری انجام داده‌اند. نتایج نشان می‌دهد که آگوادا فنیکس بسیار گسترده‌تر و پیچیده‌تر از آن است که پیش‌تر تصور می‌شد، نه‌تنها از نظر ابعاد فیزیکی، بلکه از نظر شناختی که درباره سازندگان آن در فاصله سال‌های ۱۰۵۰ تا ۷۰۰ پیش از میلاد به‌دست می‌دهد.

در مقاله پژوهشی آنان آمده است: «در کنار جذابیت آیین‌های جمعی، جشن‌ها و مبادله کالاها، ساخت یک کیهان‌نگاره که نظم کیهان را در قالبی مادی بازتاب می‌داد، احتمالاً انگیزه‌ای برای مشارکت شمار فراوانی از مردم در این پروژه فراهم کرده است، بدون آن‌که نیروی اجبار به کار گرفته شود.»

پژوهشگران می‌گویند: «رشد آگوادا فنیکس نشان‌دهنده توانایی سازمان‌یافتگی انسان‌ها در غیاب نابرابری‌های برجسته است، اما در عین حال چالش‌هایی را که سازندگان اولیه با آن روبه‌رو بوده‌اند نیز نشان می‌دهد.»

طرح کلی این بنا به‌صورت صلیبی تودرتو بوده است که محورهای بلند به مرکز یادمان منتهی می‌شدند. در مرکز این ساختار، بر روی سکویی مصنوعی، دو گودال صلیبی‌شکل درون یکدیگر قرار داشتند.

هر یک از محورهای طولی شامل یک راهرو و دو جاده بلند بود؛ راهرو در زمین حفر شده و جاده‌ها در دو سوی آن روی زمین ساخته شده بودند. طولانی‌ترین راهرو که به سمت شمال‌غربی امتداد دارد، ۶.۳ کیلومتر طول دارد. پژوهشگران گمان می‌برند که از این مسیرها برای آیین‌های عبور و مرور آیینی به مرکز یادمان استفاده می‌شده است.

در امتداد محور غربی، جایی که ساختار از دریاچه لاگونا نارانخیتو عبور می‌کند، سازندگان سامانه‌ای از کانال‌ها را آغاز کرده بودند که احتمالاً با اهمیت آیینی آب در ارتباط بوده است. این کانال‌ها نیمه‌کاره رها شده‌اند، که نشان‌دهنده محدودیت در توان مهندسی و سازمان‌دهی ساخت‌وساز در آن دوران است.

در مرکز آیینی واقع در سکوی اصلی آگوادا فنیکس، جذاب‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی به‌دست آمده است. در مرکز دو گودال صلیبی‌شکل، پژوهشگران انباشتی از رنگ‌دانه‌ها را در محفظه‌ای خاص یافتند که به ترتیب جهات جغرافیایی قرار داده شده بودند: رنگ آبی آزوریت در شمال، سبز مالاکیت در شرق، و زرد اُخرایی حاوی گوتیت در جنوب.

این یافته نخستین نمونه شناخته‌شده از نمادگرایی رنگی جهتی در تمدن‌های مزوامریکایی است، الگویی که بعدها در کیهان‌نگاره‌های مایا نیز دیده می‌شود و هر رنگ را به یکی از عناصر و جهات اصلی جهان نسبت می‌دهد.

اینوماتا می‌گوید: «ما می‌دانستیم که رنگ‌های خاصی با جهات مشخصی در ارتباط هستند، و این موضوع برای همه اقوام مزوامریکایی و حتی بومیان آمریکای شمالی نیز اهمیت داشته است. اما تاکنون هرگز موردی نیافته بودیم که رنگ‌دانه‌ها به این شکل و بر اساس جهت جغرافیایی در جای خود قرار گرفته باشند. این نخستین نمونه‌ای بوده که چنین چیدمانی مشاهده شده، و بسیار هیجان‌انگیز است.»

درون این گودال‌ها، پژوهشگران همچنین نذوراتی شامل صدف‌های دریایی، یشم تراش‌خورده و سنگ سبز یافتند؛ اشکالی از تمساح، پرنده و حتی زنی در حال زایمان، که همگی به شکل صلیب‌آرایی چیده شده بودند. این چیدمان نیز با طرح کیهان‌نگاره سازگار است، زیرا صدف‌ها در سویه‌هایی قرار داشتند که نشانگر آب هستند.

پژوهشگران می‌گویند یافته‌ها دیدگاهی ژرف درباره محدودیت‌ها و توانایی‌های سازمان انسانی ارائه می‌دهد. از یک سو، ساخت‌وساز در آگوادا فنیکس ناتمام باقی مانده، هرچند که این محوطه احتمالاً صدها سال مورد استفاده قرار داشته است.

از سوی دیگر، مقیاس این یادمان شگفت‌آور است: ساختن سکوی اصلی نیازمند حدود ۱۰.۸ میلیون روز-نفر کار بوده و احداث کانال‌ها و سد نیز ۲۵۵,۰۰۰ روز-نفر دیگر به آن افزوده است.

در مقاله آمده است: «ساخت یک کیهان‌نگاره که نظم کیهان و زمان را بازنمایی می‌کرد، احتمالاً انگیزه‌ای قوی برای مشارکت مردم در فعالیت‌های عمرانی فراهم کرده، بی‌آن‌که نیروی اجبار وجود داشته باشد.»

اینوماتا در ادامه توضیح می‌دهد: «مردم معمولاً این تصور را دارند که در گذشته پادشاهانی بوده‌اند که دستور ساخت اهرام را داده‌اند، و بنابراین در دوران مدرن نیز برای تحقق کارهای بزرگ به افراد قدرتمند نیاز است. اما وقتی داده‌های واقعی از گذشته را می‌بینیم، می‌فهمیم که واقعیت چنین نبوده است. ما برای انجام کارهای بزرگ، واقعاً نیازی به نابرابری اجتماعی شدید نداریم.»

این پژوهش در مجله Science Advances منتشر شده است.

تصور کنید در حال رانندگی هستید و ناگهان ایده‌ای درخشان برای ارائه‌ای که قرار است فردا انجام دهید به ذهنتان می‌رسد.

به دلایل کاملاً منطقی نمی‌توانید تلفن همراه خود را بیرون بیاورید. در عوض، دست خود را بالا می‌برید، انگشت اشاره را لمس می‌کنید و به آرامی در کف دست خود سخن می‌گویید. ایده‌تان حفظ می‌شود.

این همان چیزی است که انگشتر Stream Ring وعده می‌دهد؛ پوشیدنی جدیدی از شرکت Sandbar که قرار است در سال آینده عرضه شود. این انگشتر همانند یک یادداشت‌بردار خصوصی بوده که روی دست شما زندگی می‌کند.

افکار معمولاً به‌صورت غیرمنتظره و در لحظات نامناسب پدیدار می‌شوند، درست است؟ به‌جای آن‌که در جست‌وجوی برنامه‌ی یادداشت‌برداری باشید یا در مکان عمومی با صدای بلند دیکته کنید، این انگشتر ظریف طراحی شده تا بتوانید در سکوت و به‌صورت محرمانه ایده‌های خود را در یک رابط مکالمه‌ای ذخیره کنید.

انگشترهای هوشمند معمولاً برای پایش سلامت، سنجش کیفیت خواب یا دریافت اعلان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. شرکت Oura ایده‌ی استفاده از انگشتر برای پایش خواب و تندرستی را محبوب کرد. در همین حال، ابزارهای صوتی مبتنی بر هوش مصنوعی نیز در حال ظهور هستند، از جمله ضبط‌کننده‌هایی مانند Plaud AI. Stream Ring ترکیبی از هر دو نوع این محصولات است. این حلقه در اصل، میکروفونی است که همانند زیورآلات پوشیده می‌شود. مصرف‌کنندگان علاقه‌مند به فناوری باید میان راحتی و میزان مداخله‌پذیری، تعادلی متناسب با سلیقه‌ی خود بیابند.

انگشتر Stream Ring از هوش مصنوعی بهره می‌برد، اما با چت‌بات‌های مکالمه‌محور مانند ChatGPT و Gemini تفاوت دارد، از جمله در اجتناب از تمایل آن‌ها به چاپلوسی. شرکت Sandbar وعده داده است که باتری Stream Ring برای استفاده‌ی یک‌روزه دوام خواهد داشت.

وعده‌ی تولید یک ابزار سبک، مناسب برای نجوا و ضبط سریع افکار، کاملاً با نیازهای عصر حاضر هماهنگ است. در زمانی که هوش مصنوعی در حال نفوذ به تمام برنامه‌های بهره‌وری و هدست‌هاست، انگشتری که به‌جای رقابت با گفت‌وگوی درونی، آن را تقویت می‌کند، پدیده‌ای منحصربه‌فرد به شمار می‌آید.

Stream Ring هم‌اکنون برای پیش‌خرید در دسترس است: مدل نقره‌ای آن با قیمت $۲۴۹ و مدل طلایی با قیمت $۲۹۹ عرضه می‌شود. این محصول شامل اشتراک سه‌ماهه‌ی Stream Pro است که برای فعال‌سازی بیشتر قابلیت‌ها ضروری است. پس از این دوره، هزینه‌ی اشتراک برای کاربران اولیه ماهانه $۱۰ خواهد بود، هرچند یک نسخه‌ی رایگان نیز در دسترس قرار دارد. شرکت Sandbar قصد دارد که عرضه انگشتر هوشمند خود را در تابستان سال ۲۰۲۶ میلادی آغاز کند.

زمانی‌ که گوشی جدید و گران‌قیمت شما تنها پس از یک ماه استفاده، ظاهری به‌شدت کهنه و آسیب‌دیده پیدا می‌کند، احتمالا با یک مشکل جدی روبه‌رو هستید.

اپل طراحی جدید آلومینیومی سری آیفون ۱۷ پرو را به‌عنوان راهکاری عالی برای دفع بهتر گرما معرفی کرده است؛ اما هم‌زمان متوجه می‌شوید که این گوشی به‌شکلی نگران‌کننده آسیب‌پذیر است.

هر دو مدل آیفون ۱۷ پرو و آیفون ۱۷ پرو مکس پس از مدت کوتاهی استفاده، پر از خط و خش هستند. این موضوع به‌ویژه زمانی عجیب به‌نظر می‌رسد که دوام بالای آیفون‌های قبلی را به یاد آوریم. اپل در سری‌های آیفون ۱۶ پرو و آیفون ۱۵ پرو از فریم تیتانیومی استفاده کرده بود و قبل از آن، مدل‌های حرفه‌ای با فریم فولاد ضدزنگ ساخته بود.

جالب آن‌که اکنون نمایشگر آیفون‌ها از مقاومت چشم‌گیری در برابر خراش برخوردار شده‌اند، در حالی‌که قبلا نقطه‌ ضعف اصلی محسوب می‌شدند. در حال حاضر، خراش‌دادن فریم آلومینیومی بسیار آسان‌تر از خط‌انداختن روی نمایشگر است. این مواد آلومینیومی جدید اشتباهی در طراحی به‌نظر می‌رسند. گوشی پرچم‌دار هزار و دویست دلاری نباید برای استفاده‌ی عادی، نیازمند قاب محافظ باشد.

رقیب اصلی آیفون، یعنی گلکسی S25 اولترا از فریمی تیتانیومی بهره می‌برد، بنابراین جای تعجبی نیست که پس از یک سال استفاده‌ی مداوم در محیط اداری نیز همچنان ظاهری کاملاً نو دارد.

با این حال، آیفون ۱۷ پرو تنها گوشی آلومینیومی بازار نیست. در حقیقت، سری پیکسل ۱۰ پرو ساخت گوگل نیز از فریم آلومینیومی استفاده می‌کند، اما ظاهر آن‌ها حتی پس از یک ماه استفاده، به هیچ‌وجه به کهنگی آیفون ۱۷ پرو نمی‌رسد.

دلیل این تفاوت احتمالاً در انتخاب رنگ و نوع پرداخت سطح نهفته است. آلومینیوم به‌صورت طبیعی دارای رنگ نقره‌ای براق است، بنابراین اگر نسخه‌ی نقره‌ای آیفون ۱۷ پرو را انتخاب کرده باشید، احتمالاً خراش‌ها چندان به چشم نمی‌آیند.

در نسخه‌ی نارنجی موسوم به Cosmic Orange نیز ساییدگی‌ها چندان محسوس نیستند، هرچند به‌طور کامل ناپدید نمی‌شوند. اما در مورد رنگ آبی تیره، هر خراش نقره‌ای روشن به‌شدت جلب توجه می‌کند.

جالب اینجاست که اپل خودش نخستین شرکتی بود که تیتانیوم را به‌عنوان یک مزیت اصلی با عرضه‌ی آیفون ۱۵ پرو مطرح کرد، اما اکنون تنها دو سال بعد، به عقب بازگشته است.

تیتانیوم و آلومینیوم تنها گزینه‌های موجود نیستند. اگرچه بازگشت به آیفون‌های پلاستیکی منتفی است، اما برخی از بادوام‌ترین و خوش‌ساخت‌ترین تلفن‌های هوشمند تاریخ با بدنه‌ی سرامیکی ساخته شده‌اند. شرکت‌هایی چون شیائومی، اوپو و حتی وان‌پلاس در مقاطعی مدل‌هایی با بدنه‌ی سرامیکی عرضه کرده‌اند که سال‌ها بدون تغییر باقی مانده‌اند. این بدنه‌های سرامیکی نه‌تنها در برابر خراش مقاوم‌اند بلکه لمس آن‌ها نیز حس لوکسی به کاربر منتقل می‌کند.

نقطه‌ ضعف سرامیک اندکی افزایش وزن و هزینه‌ی تولید بیشتر است. اما وقتی دستگاهی با قیمت بیش از ۱۲۰۰ دلار به‌فروش می‌رسد، چنین توجیهی پذیرفتنی نیست.

سرامیک حس لوکس و دوام فوق‌العاده‌ای دارد که آلومینیوم هرگز نمی‌تواند با آن رقابت کند. نکته‌ی جالب اینجاست که خود اپل این موضوع را به‌خوبی می‌داند؛ این شرکت سال‌ها از سرامیک در مدل‌های Apple Watch Edition استفاده کرده و بر ویژگی‌های «دوام و ظرافت» آن تأکید داشته است. با این وجود، در آیفون همچنان شاهد بازگشت به سبک‌های سبک‌تر و بهینه‌تر از نظر گرمایی هستیم.

در حال حاضر تنها یک راه‌حل عملی برای کاربران باقی مانده است: استفاده از قاب محافظ برای آیفون ۱۷ پرو جدید یا حتی لمس آن با دستکش مخملی.

اپل میان دو افراط در نوسان است؛ یک‌بار با گوشی تیتانیومی که دفع حرارت ضعیفی دارد، و بار دیگر با گوشی آلومینیومی با رنگ‌های برجسته که به‌راحتی خش برمی‌دارند.

ما به تعادلی میان این دو نیاز داریم تا آیفون‌هایی که بیش از هزار دلار قیمت دارند، واقعاً شایسته‌ی نام «پرو» از نظر دوام باشند.

چندین کانال بزرگ در یوتیوب با دنبال‌کنندگان زیاد به‌طور ناگهانی حذف شده‌اند و همگی به طرز عجیبی به یک مسئله مشترک مرتبط به نظر می‌رسند.

یوتیوبر اندرمن (Enderman) که یک کانال فناوری در یوتیوب با بیش از ۳۵۰۰۰۰ مشترک داشت، می‌دانست کانالش در آستانه بسته شدن است، پیش از آنکه واقعاً این اتفاق رخ دهد. دلیلش چه بود؟ چند روز قبل‌تر، یکی از کانال‌های کوچک‌تر او توسط یوتیوب مسدود شده بود. در سیاست‌های یوتیوب، کاربران مجاز نیستند پس از مسدود شدن، کانال جایگزین بسازند، زیرا یوتیوب می‌تواند سایر حساب‌های مرتبط با کاربر را شناسایی کرده و آن‌ها را نیز مسدود کند.

با این حال، نکته عجیب این است که دلیل بسته شدن کانال‌های اندرمن، مسئله‌ای غیرمنتظره بود. به گفته او، زمانی که اولین کانالش مسدود شد، یوتیوب برایش پیامی ارسال کرد مبنی بر اینکه کانال او با یک کانال دیگر به زبان ژاپنی مرتبط است که قبلاً به دلیل دریافت سه یا چند اخطار نقض کپی‌رایت حذف شده بود.

این موضوع از نظر منطقی با نحوه اجرای سیاست‌های یوتیوب درباره کانال‌های مسدودشده سازگار است، اما اندرمن می‌گوید هیچ ارتباطی با آن کانال ژاپنی نداشته و تا پیش از این ماجرا حتی از وجود آن آگاه نبوده است.

به نظر می‌رسد اندرمن تنها قربانی این وضعیت نبوده است. در روزهای گذشته، چندین یوتیوبر دیگر با کانال‌های بزرگ و صدها هزار مشترک گزارش داده‌اند که حساب‌هایشان نیز به شکل مرموزی مسدود شده است. بررسی‌های وب‌سایت Mashable نشان می‌دهد حداقل شش کانال بزرگ دیگر نیز اطلاعیه مشابهی دریافت کرده‌اند که همگی ممنوعیت خود را به همان کانال ژاپنی نسبت داده‌اند.

کانال Scratchit Gaming با بیش از ۴۰۲۰۰۰ مشترک در شبکه‌های اجتماعی اعلام کرده است که حسابش به دلیل ارتباط ادعایی با آن کانال ژاپنی بسته شده است. کانال دیگری با نام ۴۰۹۶ و حدود نیم‌میلیون مشترک نیز گفته که به همان دلیل حذف شده است.

بااین‌حال، در هفته‌های اخیر، به نظر می‌رسد کانال‌های بزرگ‌تری نیز حذف شده‌اند و یوتیوب در توضیح خود اعلام کرده که دلیل آن «اسپم، اقدامات فریبنده و نقض سیاست کلاهبرداری» بوده است.

در حالی که این یوتیوبرها هنوز پاسخی رسمی از یوتیوب دریافت نکرده‌اند، اندرمن دلیل اصلی را در وابستگی جدید یوتیوب به هوش مصنوعی برای نظارت و اجرای سیاست‌ها می‌داند. او در ویدیویی که پیش از مسدود شدن کانالش منتشر کرده بود، پرسیده که چرا یوتیوب اجازه می‌دهد اقداماتی به این شدت، مانند «حذف کامل کانال»، توسط هوش مصنوعی و بدون بررسی انسانی انجام شود.

یوتیوبرهای دیگر نیز هوش مصنوعی و فرآیند تجدیدنظر یوتیوب را مقصر می‌دانند، زیرا باور دارند این بخش نیز توسط هوش مصنوعی اداره می‌شود.

در اوایل سال جاری میلادی، یوتیوب اطلاعاتی درباره استفاده از فناوری هوش مصنوعی در سیستم بازبینی تبلیغات ویدئویی خود منتشر کرده بود. در آن گزارش، تیموتی بک وِرث Mashable نوشته بود: «اگرچه هنوز از بازبین‌های انسانی برای برخی از ویدئوها استفاده می‌شود، یوتیوب سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در سامانه‌های خودکار مبتنی بر فناوری LLM برای بررسی محتوای تبلیغات انجام داده است.»

براساس صفحه سیاست‌گذاری یوتیوب، این شرکت برای بررسی محتوای غیرتبلیغاتی از ترکیبی از بازبینی خودکار و انسانی استفاده می‌کند: «زمانی که سامانه‌های ما از تخطی محتوایی با اطمینان بالایی مطمئن شوند، ممکن است تصمیم خودکار اتخاذ کنند. با این حال، در بیشتر موارد، سامانه‌های خودکار تنها محتوای مشکوک را برای ارزیابی نهایی به بازبین انسانی آموزش‌دیده ارجاع می‌دهند.»