دمای میانگین زمین به آستانه‌های بحرانی نزدیک شده است، در حالی که جامعه بین‌المللی از کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای باز مانده است. به همین دلیل، در سال‌های اخیر راهبردهای فناوری جسورانه برای سرد کردن سیاره زمین مورد توجه قرار گرفته‌اند و اکنون ایلان ماسک نیز وارد میدان شده است.

صبح روز دوشنبه ماسک در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که استفاده از ماهواره‌ها برای مدیریت تابش خورشیدی (SRM) می‌تواند یک راه‌حل مؤثر باشد. SRM یک تکنیک نظری ژئو‌مهندسی است که به انسان‌ها اجازه می‌دهد میزان تابش رسیده به زمین را کنترل کنند.

ایلان ماسک نوشت: «یک مجموعه‌ی ماهواره‌ای هوش مصنوعی خورشیدی می‌تواند با انجام تنظیمات بسیار کوچک در میزان انرژی خورشیدی که به زمین می‌رسد، از گرمایش جهانی جلوگیری کند.»

وقتی از او پرسیده شد که این تنظیمات دقیق چگونه در سراسر سیاره انجام خواهد شد و تغییرات فصلی و همچنین درگیری‌های ژئوپولیتیکی احتمالی بر سر کنترل آن چگونه مدیریت می‌شود، ماسک پاسخ داد: «بله. تنها تنظیمات بسیار کوچک برای جلوگیری از گرمایش یا حتی سرمایش جهانی کافی است. زمین در گذشته بارها به شکل یک توپ برفی درآمده است.»

به نظر می‌رسد او هنوز پاسخ‌های همه پرسش‌ها را ندارد. با این حال، قابل توجه است که ثروتمندترین فرد جهان و مدیرعامل بزرگ‌ترین شرکت ماهواره‌ای دنیا، از SRM فضایی حمایت می‌کند. کارشناسان هشدار می‌دهند که این استراتژی هم بسیار غیرواقعی و هم خطرناک است.

ماسک تنها کارآفرین علاقه‌مند به مسدود کردن نور خورشید نیست. تعداد فزاینده‌ای از شرکت‌ها در حال بررسی رویکردهای مختلف SRM هستند؛ از استفاده از آئروسل‌های جوی برای شبیه‌سازی اثرات مسدودکننده نور خورشید در اثر فوران‌های آتشفشانی گرفته تا پرتاب هزاران آینه به مدار زمین.

در حالی که برخی از این شرکت‌ها سرمایه قابل توجهی جمع‌آوری کرده‌اند و اهداف کوتاه مدت برای توسعه و آزمایش تعیین کرده‌اند، هیچ‌یک به مقیاس عملیاتی نزدیک نشده‌اند. اگر SpaceX وارد این صنعت نوظهور شود، این استارتاپ‌ها ناگهان با یک ماهی بزرگ در یک حوضچه کوچک روبه‌رو خواهند شد.

با این حال، ماسک هیچ برنامه‌ای برای توسعه ماهواره‌های SRM توسط SpaceX اعلام نکرده است. حتی با وجود ارزش میلیارد دلاری این شرکت و مجموعه عظیم ماهواره‌ای استارلینک که تاکنون پرتاب شده، انجام این کار بسیار دشوار خواهد بود.

اولین مانع، تغییر تمرکز SpaceX از تولید ماهواره‌های ارتباطی استارلینک به توسعه ماهواره‌های هوش مصنوعی خورشیدی مجهز به SRM است. از طرفی، حدود ۹,۰۰۰ ماهواره عملیاتی استارلینک در مدار زمین نمی‌توانند برای این منظور سازگار شوند. جایگزین دیگر، راه‌اندازی یک بخش کاملاً جدید در SpaceX است که مختص این پروژه ژئو‌مهندسی باشد و در عین حال استارلینک را مدیریت کند.

ماسک جزئیات عملیاتی ماهواره‌ها را منتشر نکرده است، اما احتمالاً این ماهواره‌ها به آینه‌ها یا سایه‌بان‌هایی مجهز خواهند شد که بتوانند با کنار هم قرار گرفتن، یک مانع عظیم و قابل کنترل بین زمین و خورشید ایجاد کنند. و وقتی می‌گوییم عظیم، واقعاً عظیم است.

دانشمندان دقیقاً نمی‌دانند چه تعداد ماهواره SRM برای ایجاد تغییر معنی‌دار در دمای متوسط زمین لازم است، اما برآوردها به حدی بالاست که بسیاری از کارشناسان این راهکار را غیرقابل اجرا می‌دانند. تنها هزینه پرتاب این تعداد ماهواره احتمالاً حتی برای ماسک نیز غیرقابل تحمل خواهد بود و برآوردها در محدوده چند تریلیون دلار است.

حتی اگر ماسک بتواند این کار را انجام دهد، به این معنا نیست که باید انجامش بدهد. کارشناسان مدت‌هاست نسبت به پیامدهای احتمالی SRM فضایی هشدار داده‌اند که می‌تواند باعث تغییرات عمده و ناخواسته در اقلیم زمین، چرخه شب و روز، تنوع زیستی، تنش‌های ژئوپولیتیکی و غیره شود.

اجتناب از این پیامدها و در عین‌حال کاهش گرمایش جهانی، نیازمند کنترل تکنولوژیکی بی‌سابقه و مدیریت بین‌المللی بر بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین مجموعه ماهواره‌ای است که تاکنون پرتاب شده‌اند.

این کار احتمالا در آینده نزدیک رخ نخواهد داد. با این حال، علاقه فزاینده ماسک به این فناوری قطعاً توجه‌ها را به این صنعت نوظهور جلب کرده و احتمالاً باعث تحریک نوآوری و بحث درباره میزان مجاز و قابل قبول ژئو‌مهندسی خواهد شد.